Άρθρο του Επισκόπου Μοζαμβίκης Ιωάννου
Αυτή την περίοδο, εμείς οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί βρισκόμαστε στο στάδιο της προσμονής και της προετοιμασίας, για να αξιωθούμε να γιορτάσουμε μετά από το φοβερό πάθος, το μεγάλο θαύμα της Ανάστασης του Χριστού. Ένα από τα χαρακτηριστικά αυτής της γεμάτης από μυστικό παλμό και μηνύματα περίοδο, είναι και η νηστεία, με το πλούσιο και πολύπλευρο νόημά της, αφού παραπέμπει άμεσα σε μία από τις πιο καθοριστικές ιδιότητες του ανθρώπου, την αυτοπειθαρχία. Την ικανότητα δηλαδή τού να ελέγχει και να τιθασεύει ο άνθρωπος την συμπεριφορά του, αφ’ ενός υπερβαίνοντας την ορμέμφυτη παρότρυνση των ενστίκτων του και αφ’ ετέρου υπακούοντας, ενσυνειδήτως και οικειοθελώς, σε ορισμένες αρχές και κανόνες που σέβεται και τιμά. Επειδή δε η θαυμαστή αυτή ικανότητα του ανθρώπου είναι εκπαιδεύσιμη, η καλλιέργεια και ενδυνάμωσή της απαιτούν πραγματική άσκηση. Με την άσκηση το μικρό παιδί μαθαίνει να ελέγχει τις αντιδράσεις του, με την άσκηση αποκτά καλές συνήθειες. Με την άσκηση ακόμα, την πνευματική αλλά και την σωματική, το παιδί βάζει σε δοκιμασία και ισχυροποιεί τη θέληση του, έτσι ώστε, μεγαλώνοντας, να εκδηλώνει σιγά-σιγά, σημάδια αυτοπειθαρχίας τα οποία, συνήθως, εμείς οι μεγάλοι τα χαρακτηρίζουμε ως ενδείξεις ωριμότητας.
Η νηστεία αποτελεί συγχρόνως άσκηση, αλλά και εκδήλωση αυτοπειθαρχίας. Και είναι ευχής έργο να μπορέσουμε, σε λογικά όρια, να την ενσωματώσουμε μέσα στη ζωή της οικογένειας, να κάνουμε δηλαδή τα παιδιά μας από νωρίς κοινωνούς αυτής της πολυσήμαντης έννοιας της ηθελημένης αποχής από μιά συκεκριμένη απόλαυση. Όχι από φόβο, αλλά από σεβασμό σε ορισμένους κανόνες της θρησκευτικής μας παράδοσης και σαν μέρος του ωραίου πολυμέτωπου αγώνα του ανθρώπου να γίνεται συνεχώς καλύτερος. Μπορούμε έτσι, σιγά-σιγά, να βρούμε τρόπους, ευκαιρίες και ερείσματα, για να επεκτείνουμε την έννοια της νηστείας, δηλαδή της εγκράτειας και αποχής, δηλαδή της αυτοπειθαρχίας, από τις διατροφικές συνήθειες σε όρους και χαρακτηριστικά της καθημερινής συμπεριφοράς, αλλά και σε πεδία ηθικών και πνευματικών διλημμάτων και επιλογών.
Σκοπός λοιπόν της νηστείας παραμένει πάντοτε η διαπαιδαγώγηση του σώματος και της ψυχής, η κάθαρση από τα πάθη. Η άσκηση όλων των πνευματικών λειτουργιών. Γι’ αυτό και είναι συνυφασμένη με όλες τις πτυχές της ζωής μας και ιδίως με την ταπείνωση, με την αγάπη, με την πίστη και την προσευχή. Έξω από αυτές τις αρετές δεν έχει νόημα. Όπως πολύ ωραία μας λέγει η Αγια Γραφή, δεν μπορείς να νηστεύεις και να ρουφάς το αίμα των εργατών σου με τις αδικίες σου. Δεν μπορείς να νηστεύεις και να κουτσομπολεύεις και να καταρρακώνεις υπολήψεις και να γκρεμίζεις οικογένειες.
Το αληθινό λοιπόν νόημα σημαίνει επικράτηση του πνεύματος επί της ύλης. Νηστεία σημαίνει εσωτερική πειθαρχία και προσπάθεια για ψυχική και πνευματική αυτομάκρυνση από κάθε ταπεινό και βουλιμικό αίσθημα, είτε αυτό αφορά στην απόλαυση της γεύσεως (φαγητό, ποτό, τσιγάρα) είτε έχει να κάμει με άλλες ανθρώπινες αδυναμίες, με στόχο πάντα την εσωτερική μας βελτίωση. Νηστεία σημαίνει, για τον άνθρωπο που αρέσκεται στο να σχολιάζει τους άλλους, να συγκεντρωθεί στον εαυτό του. Γι’ αυτόν που απολαμβάνει την φλυαρία του, να ανακαλύψει το νόημα και τον πλούτο της σιωπής. Γι’ αυτόν που γοητεύεται και σπεύδει να αποκτήσει κάθε εντυπωσιακό αλλά και περιττό υλικό προϊόν, να σκεφτεί να συνειδητοποιήσει και να ανακουφίσει τις ανάγκες του διπλανού του. Γι’ αυτόν που σπαταλάει επιπόλαια το χρόνο του μπροστά στον γυάλινο ψεύτικο κόσμο της τηλεόρασης, νηστεία σημαίνει να διαθέσει λίγες ώρες για να συντροφέψει κάποιον που βασανίζεται από μοναξιά. Γι’ αυτόν που εύκολα παρασύρεται από τον θυμό του και παραφέρεται, νηστεία είναι να χαμηλώσει ο τόνος της φωνής και να γίνει η γλώσσα του σκεπτική και ανεκτική, η ακόμα και γλυκειά, για όσους έχει πικράνει. Μόνο έτσι η νηστεία πέρνει χαρακτήρα ουσιαστικό, οντολογικό, θεολογικό. Γίνεται άσκηση και τρόπος ζωής για τον άνθρωπο, δεν είναι σκοπός αλλά μέσο. Έχει όμως πάντοτε σκοπούς υψηλούς: την μεταμόρφωση και την θέωση.
Αξίζει να μη φοβηθούμε τη νηστεία αλλά να την τολμήσουμε, με την ευκαιρία που μας δίνει η Μεγάλη Σαρακοστή. Μόνον έτσι θα προετοιμαστεί ο καθένας μας πραγματικά για το μεγάλο γεγονός της Ανάστασης του Χριστού, που θα είναι ταυτόχρονα και η δική μας προσωπική Ανάσταση και Ζωή.
